-
1 чиктәш булу
= чиктәш булып тору грани́чить, соприкаса́ться, быть сме́жным -
2 чиктәш булып тору
-
3 чиктілен-
[чиктіленір]хитрить, проявлять хитрость, обманывать -
4 чиктәш
прил.грани́чащий, пограни́чный, сопреде́льный, сме́жный; см. тж. янәшә- чиктәш булып торуТатарстанга чиктәш өлкәләр — о́бласти, грани́чащие с Татарста́ном
- чиктәш почмак
- чиктәш ян -
5 чиктән ашкан
чрезме́рный -
6 чиктән ашу
переходи́ть грань, вы́йти из ра́мок -
7 чиктәш почмак
мат. сме́жный у́гол -
8 чиктәш ян
прилежа́щая сторона́ -
9 чиктәшлек
сущ.сме́жность, сопреде́льность; см. тж. янәшәлек -
10 чиктәш
-
11 чиктәшлек
смежность, сопредельность -
12 чиктәш
прил. 1) пограничный, сопредельный 2) мат.прилежащий, смежный -
13 чиктәшлек
сущ. смежность, сопредельность -
14 чикті
хитрый -
15 актык чиктә
1) в после́днем (коне́чном) счёте, в коне́чном ито́ге; в конце́ концо́в2) в кра́йнем слу́чае, в слу́чае кра́йней (э́кстренной) необходи́мости (нужды́)3) наконе́ц, в конце́ концо́вактык чиктә ул килергә мәҗбүр булды — в конце́ концо́в он был вы́нужден яви́ться
4) кра́йне, преде́льно, доне́льзя, до преде́ла (невозмо́жности)5) в функ. вводн. предл. на кра́йний слу́чай, в кра́йнем слу́чае; на худо́й коне́ц; в после́днем (коне́чном) счёте -
16 соңгы чиктә
1) в коне́чном счёте2) в кра́йнем слу́чае -
17 çiktäş
-
18 чик
сущ.1) грани́ца || пограни́чныйдәүләт чиге — госуда́рственная грани́ца
чик баганасы — пограни́чный столб
чик буе районы — пограни́чный райо́н
чик сызыгы — ли́ния грани́цы; грани́ца, рубе́ж
2) грань, межа́басулар арасындагы чик — межа́ ме́жду поля́ми
чикләрне бетерү — стира́ть гра́ни
чик үткәрү — провести́ межу́ (грань)
3) прям.; перен. коне́ц, край, преде́л || преде́льныйгомернең чиге җитте — наступи́л коне́ц жи́зни
әллә кайда дөнья чигендә яши — живёт где́-то на краю́ све́та
түземлекнең чиге — преде́л терпе́ния
•- чик сакчысы••чигенә җитү — перен. дойти́ до кра́йности (терпения, гнева)
чигенә җиткерү — перен. довести́ до кра́йности (спокойствия, терпения)
чигенә чыккан — см. чиктән ашкан
чиктән тыш — чрезвыча́йный; чрезме́рный, бескра́йний, беспреде́льный; до мо́зга косте́й
чиктән узу — перешагну́ть недозво́ленное, переходи́ть грань, вы́йти из ра́мок
чиктән чыгу — см. чиктән ашу
- чик кую- чиктән ашу
- чиктән ашкан -
19 чикталташ
чикталташГ.: чиктӓлтӓш-амвозвр.1. надеваться, надеться; одеваться, одеться; становиться (стать) надетым, одетымКомдо (Толян) вуешыже чикталтын. Е. Янгильдин. Лукошко надето на голову Толи.
Юрикын полшымыж дене омыта чикталте. В. Косоротов. При помощи Юрика хомут надет.
2. Г.цепляться, зацепиться; задевать, задеть; запинаться, запнутьсяЯл доно чиктӓлтӓш задеть ногой;
пыдаэш чиктӓлтӓш зацепиться за гвоздь;
тыгыр пачеш чиктӓлтӓш цепляться за подол.
Тенгежӹ иктӓ мыгылян важикеш чиктӓлтӓт дӓ ечетӹмӓт кӹрӹн шуэт! А. Канюшков. Так ты запнёшься о какую-нибудь корягу и лыжи сломаешь!
3. перен. обмануться, оказаться обманутымСайынак чикталтат тунамже! А. Юзыкайн. Хорошо же ты тогда обманешься!
Сравни с:
шойышталташ -
20 чикталташ
Г. чиктӓ́лтӓш -ам возвр.1. надеваться, надеться; одеваться, одеться; становиться (стать) надетым, одетым. Комдо (Толян) вуешыже чикталтын. Е. Янгильдин. Лукошко надето на голову Толи. Юрикын полшымыж дене омыта чикталте. В. Косоротов. При помощи Юрика хомут надет.2. Г. цепляться, зацепиться; задевать, задеть; запинаться, запнуться. Ял доно чиктӓ лтӓш задеть ногой; пыдаэш чиктӓлтӓш зацепиться за гвоздь; тыгыр пачеш чиктӓлтӓш цепляться за подол.□ Тенгежӹ иктӓ мыгылян важикеш чиктӓлтӓт дӓечетӹмӓт кӹрӹн шуэт! А. Канюшков. Так ты запнешься о какую-нибудь корягу и лыжи сломаешь!3. перен. обмануться, оказаться обманутым. Сайынак чикталтат тунамже! А. Юзыкайн. Хорошо же ты тогда обманешься! Ср. шойышталташ.Словарь. марийско-русский язык (Марла-рушла мутер) > чикталташ
См. также в других словарях:
чиктәш — (ЧИКТӘШЛЕК) – с. Янәшә булган, уртак чикләре булган; күрше. ЧИКТӘШ ПОЧМАКЛАР – мат. Бер яклары уртак, икенче яклары бер туры төзи торган почмаклар … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ультракыска — Чиктән тыш кыска. УЛЬТРАКЫСКА ДУЛКЫН – 10м. дан да кыска радиодулкын … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
экстаз — Чиктән тыш рух күтәренкелеге, гадәттән тыш шатлану, шашыну хәле … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
актыгында — (АХЫРЫНДА) – рәв. Соңгы чиктә, ахыр чиктә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
гипербола — I. Конусны аның ике төзүчесенә параллель яссылык белән кистергәндә барлыкка килгән кәкре сызык. II. ГИПЕРБОЛА – Сүрәтләнә торган күренешнең күләмен яки әһәмиятен чиктән тыш арттырып күрсәтү алымы. Гомумән, чиктән тыш күпертү, арттыру … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ниһаять — 1. Нәр. б. очы, чиге, кырые, азагы ниһаяте булмаган бер эш 2. кер. сүз. Ахыр чиктә. Тагын, шуның өстенә 3. Чиктән тыш, көчле, зур Ниһаять дәрәҗәлә эч поша … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чамасыз — с. 1. Чамадан тыш, чиктән тыш, чиктән ашып киткән (зурлыгы, микъдары, күләме һ. б. ягыннан) 2. Көче, чагылышы ягыннан зур, бик көчле (хисләр тур.) күзләрендә чамасыз ачу бар иде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
алай-болай — рәв. 1. Ничек кирәк алай, ничек булса да а. әзерләнеп, авылдан ычкындым. с. Нинди дә булса, һәртөрле а. сүз ишетсәм... 2. Әгәр дә, әгәр дә мәгәр; көтмәгәндә а. кисәк кенә яңгыр яуса... . Ахыр чиктә, әгәр а. тапсак җаен 3. Алан йолан китәр төсле а … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аннан — рәв. 1. Ул алмашлыгының чыгыш килеш формасы: ул урыннан 3. Соңыннан, бер эштән соң яки берникадәр вакыттан соң: аннары 2. Нәр. б. үтәлеш тәртибен санаганда кулл. 3. кер. Инде, азакта, соңгы чиктә. АННАН АРЫ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
арттыру — 1. Нәр. б. сан, күләм, көч, тизлек һ. б. ш. яктан артык итү, өстәү, күбәйтү 2. Берәр хәлне, вакыйганы сөйләгәндә (язганда) үзеңнән өстәп, күпертеп сөйләү (язу). Билгеле бер чиктән, чамадан читкә чыгу 3. Нәрсәдән дә булса өлеш чыгару, үзеңә… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ахыр — 1. Азак 2. с. Соңгы, азаккы, актыккы ахыр сүз 3. кер. Ниһаять Нәгыймә, ахыр, чыдамады. АХЫР ЧИКТӘ – 1. Көтә торгач, ниһаять 2. Башка чара калмагач, калмаса … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
